Commentaar: Schlecker, hoe eerder uit de straat, hoe beter voor de sector

Schlecker heeft uitstel van betaling aangevraagd. Nadat enkele jaren geleden Schlecker in Nederland al in de problemen kwam, is het nu de beurt aan Schlecker als geheel. Is het erg, dat Schlecker zal kunnen verdwijnen? De formule is niet zo uniek dat we er een traantje om moeten laten. Bovendien, de discountdrogisterij heeft niet veel vrienden. Daar heeft Schlecker ook nooit zijn best voor gedaan. Vergeleken met Schlecker is Aldi een toonbeeld van maatschappelijke openheid.

Schlecker is vooral: een snelle groeier uit het recente verleden. Het Financieele Dagblad wijst erop dat de omzet in 2008 € 7,4 miljard was. In 2010 echter was dit gedaald naar € 6,5 miljard. Op het hoogtepunt, zo rond 2008, omvatte Schlecker 14.000 filialen, opereerde het in twaalf landen en waren er 50.000 mensen in dienst.

Maar die 50.000 zijn er allang niet meer. Ten eerste omdat Schlecker al veel mensen heeft ontslagen door faillissementen of andere tegenslag in andere landen dan thuisland Duitsland. De vele Nederlandse werknemers zijn er sinds 2010 niet meer, want de tweehonderd Schleckers in Nederland zijn al ruim een jaar uit het straatbeeld.

Ten tweede: omdat velen danig gefrustreerd zijn geraakt van de Schlecker-cultuur. Die is kort te omschrijven: “Halt’s Maul!”

Anton Schlecker, en ook zijn zoon Lars en dochter Meike, doen dat immers ook: niets zeggen. Want weer waren er berichten van Duitse werknemers die in de krant moesten lezen dat hun werkgever in de problemen zat. Net zoals een paar jaar geleden in Nederland.

Het is ook niet makkelijk voor Schlecker om iedereen op de hoogte te stellen. Want een Schlecker-filiaal heeft geen telefoon. “Als er wat is, vraag je maar je buren of je hun telefoon mag gebruiken”, was het steevaste antwoord van de leiding aan het personeel. En nu is het andersom: de familie beschikt niet over de communicatiemiddelen om de duizenden stakeholders te informeren, jammer. Ja, je zou een brief kunnen sturen. Maar dat kost de miljardairs Schlecker ook weer zo veel porti, dat zou jammer zijn.

Bovendien: er werken in een Schlecker maar een paar mensen, Aldi is daarbij vergeleken eerder een samenscholing van medewerkers! Dus, voor die twee, ocharm, drie man personeel per winkel: dat maakt een brief weer duur, eigenlijk. Dus laat je de krant gewoon melden dat je winkels gaat sluiten.

Het is ook moeilijk voor de 67-jarige slagerszoon Anton en zijn vrouw Christa en zijn kinderen Lars en Meike. Anton heeft alleen maar oog gehad voor meer vestigingspunten. Personeelsbeleid is hem vreemd. Veertien jaar terug, lezen we in Het Financieele Dagblad, is Frau Christa veroordeeld wegens ‘loondumping’. Een woord dat we niet echt goed kennen, maar het ergste doet vermoeden.

NRC Handelsblad legt dat anders uit: een window dressing-aanpak. Tegenover de buitenwereld kon Schlecker volhouden dat het aan de Duitse cao voldeed, aan de binnenkant zag dat honoreringsgebouw er heel anders uit. De slagerszoon dacht met dat idee weg te kunnen komen, maar bedacht kennelijk niet dat personeelsleden ook de media en de vakbonden kunnen melden dat de aangeklede etalage niet klopt.

Met een beetje fantasie kunnen we zeggen: het honoreringsbeleid was – en is – consistent aan de winkelaankleding. Schappen en kassa’s, een deur om in en uit te gaan. En de mensen dragen er winkelkledij. Winkels zoals je ze nu nog wel in Oost-Europa tegen kunt komen.

Nu is de familie Schlecker zelf ook wel eens onmenselijk behandeld: in 1987 worden de twee kinderen bij een overval thuis ontvoerd. Schlecker schakelt pas de politie in als hij zijn twee kinderen terug heeft. Hij heeft dan 9,6 miljoen D-mark aan de kidnappers betaald. Daar heeft hij trouwens over onderhandeld. De ontvoerder bleken eerst 18 miljoen D-mark te hebben gevraagd.

Waar komt de keten Schlecker eigenlijk vandaan? Anton Schlecker probeerde iets wat hem wel wat leek. De slagerijketen van zijn vader was wel aardig, maar toen Duitsland in 1974 de bodemprijzen voor cosmetica losliet, zag hij Dirk Rossmann en Götz Werner in het gat springen, de oprichters van Rossmann en DM (Drogerie Markt).

Een jaar later volgde Schlecker, door een van de filialen uit zijn keten tot drogisterijwinkel om te bouwen. Dat ging goed. De focus komt vooral te liggen op uitbreiding van filialen. Het is makkelijk om een andere keten te vinden die zo snel uitbreidde. Misschien ging de uitbouw van Lidl in Europa sneller.

Hoe Schlecker dat fikst, omzet, winst, investeringen in vastgoed, dat weet niemand in detail. Want Schlecker blijft een VoF, een vennootschap onder firma, niet publicatieplichtig. In Duitsland heb je nog steeds dat soort constructies, net als Lidl & Schwarz, een ‘Stiftung’.

Maar de laatste jaren verandert het tij. Andere drogisterijen, ook in Duitsland, krijgen meer vat op de consument. Vrouwelijke consumenten kiezen steeds meer de twee grote Schlecker-concurrenten als primaire winkel, DM en Rossmann. Schlecker komt in het nieuws. De hardvochtige en onmenselijke bedrijfscultuur komt steeds meer naar buiten. En dat gaat weer gepaard met verdere omzetdalingen. De dagelijkse leiding overdragen aan de kinderen en een fatsoenlijker personeelsbeleid opstellen: het komt kennelijk te laat.

Marktkenners houden rekening met de mogelijkheid dat Schlecker nog altijd zichzelf opnieuw kan uitvinden. Maar dan moet er wel een tour de force worden gemaakt.