C&A en Wibra als lichtpuntjes in de leegstand

De laatste FP bevatte een artikel over winkelleegstand, met beelden van ‘winkellandschapskijker’ Pim van den Berg. Van Alkmaar tot Helmond, van Heerlen tot Uithoorn, vervallen panden, grote stroken op etalages met ‘te huur’ erop en ook stadspleintjes vol winkels in de middag, terwijl er nauwelijks een consument rondloopt.

Scotch & Soda, Shoeby, Score, BCC, Big Bazar… De laatste maanden vallen er weer ketens om, waardoor bekende namen op de puien weer zullen verdwijnen of zozeer in de problemen zijn gekomen dat de kans reëel is dat ook zij uit die winkelstraten en winkelcentra zullen verdwijnen. Voor de supermarkten zelf heeft dat geen directe invloed, maar indirect wel. Hoe minder en hoe minder divers het winkelaanbod, hoe irrelevanter een winkelcentrum wordt. Of de winkelstraat. Niet zozeer van grote steden, daar is nog aanbod en ‘winkelvertier’ genoeg, maar het gaat veeleer om kleinere steden en plaatsen.

De opkomst van online is daar natuurlijk debet aan, maar ook de lockdowns van de coronapandemie. En bovendien, in de afgelopen twee jaar: als consumenten merken dat de prijzen van artikelen die ze móeten kopen (agf, brood, vlees/vis, melk etc…. in de supermarkt), duurder worden, kunnen ze bezuinigen op artikelen die ze níet hoeven te kopen… kleding, huishoudelijke artikelen etc. Dan maar een spijkerbroek minder.

Tientallen formules zijn al verdwenen sinds de val van warenhuis V&D, in 2016. Het meest rendabele onderdeel en dat met wellicht het meeste potentieel kwam in handen van Jumbo: La Place. Maar acht jaar later piekert Jumbo Food Groep over een verkoop daarvan. Voor al die verdwenen en failliete formules kwamen wel wat nieuwe formules in de plaats, maar het beeld is en blijft een weg bergafwaarts. Voor veel van die formules die leegstand achterlieten, kwamen ook behoorlijk wat hamburgerrestaurantjes in de plaats, met allemaal variantjes van vegan tot black angus en je kunt je afvragen of die het de komende jaren nog allemaal gaan redden. Maar dat is dan weer meer in de grotere steden.

Het beeld van die weg bergafwaarts wordt nog eens versterkt door alle recente gedoe bij Blokker-eigenaar Mirage. De vroegere vaste waarde in de Nederlandse detailhandel, Blokker, is door Mirage te koop gezet, ongeveer tegelijk met het terugtreden van Mirage-eigenaar Michiel Witteveen, die zijn rol van ceo van Mirage opgaf. Aanvankelijk zou Mirage Intertoys willen verkopen, die speelgoedketen bleek nog winstgevend. Maar drie weken terug maakte Mirage bekend dat het het verlieslijdende Blokker wil verkopen. Daarmee is Blokker zeker nog niet weg uit de winkelstraat, uiteraard. Maar kijken we naar wat er met een eerdere formule van Mirage is gebeurd, Big Bazar, dan is dat ook niet hoopgevend. Ene Heerke Kooistra nam dat over, maar zonder succes.

Wat nu? Wat past er nog goed in de panden die de supermarkt omringen? Ja, de plaatselijke slager, groenteman, bakker, kaaswinkelier en eventueel de notenbar? Maar dat zijn nu juist assortimenten die met de supermarkt concurreren. En in de afgelopen twee jaar van uitzonderlijke inflatie is hun marktpositie niet echt verbeterd. Een tijd terug nog bleek uit marktonderzoek dat veel jongeren geen bakker meer bezoeken, want dat brood vonden ze te duur. Een winstpunt voor de supermarkt, want daar kopen ze hun brood dus, maar dat heeft ook een beetje de smaak van een pyrrhus-overwinning.

En toch zijn er lichtpuntjes. Afgelopen week meldden verschillende media dat C&A twee kleinere filialen opende, in Amsterdam. Met kleding voor alleen vrouwen, geen herenafdeling. En ook: helemaal het tegendeel van het C&A zoals de consument dat sinds, pakweg, de jaren zestig van de vorige eeuw kent. Daarmee bedoelen we: een knoest van een winkel, behoorlijk wat verschillende etages op elkaar en elke etage zozeer volgepropt met rekken en hangers dat je er als bezoeker scheel van gaat kijken. Dat moet nu anders.Dat is niet uit luxe, ook C&A heeft de slag om de moderne consumentenbehoefte deels best gemist – maar: het is er nog. En het doet nu iets om die winkelstraat weer relevanter te maken. Dat is weliswaar vroeg gejuicht, want het zijn er nog maar twee, dat beseffen we.

Maar ook de besluiten van Wibra zijn hoopgevend (foto: een pui van een Wibra, fotobron: Wibra). Ruim een maand geleden meldde Wibra dat het weer flink ging investeren in de wederopbouw van het aantal filialen. Wibra had het zwaar gehad en het had in België forse verliezen geleden, nog los van de coronatijd, aldus directeur Bas Duijsens een maand geleden in Het Financieele Dagblad, maar de keten was volgens hem na een formulemodernisering en een vernieuwde focus op ‘wat voor soort klant?’ (de ‘gezinsmanager’ en de koopjesjager) terug op de goede weg. Wibra heeft bij elkaar 270 filialen, waarvan 220 in Nederland, maar wil dat aantal flink opvoeren. Duijsens meldde: t/m juni gaat er elke week een filiaal open. Hij meldde uiteindelijk ruimte te voorzien in Nederland voor 150 nieuwe filialen, misschien zelfs 200.

En oké, dat schoonmaakmiddel Dasty is natuurlijk een soort ‘category killer’ – beste Gen Z’er, we hebben het nu over een verouderd marketingbegrip – voor de schoonmaakmiddelen in het supermarktassortiment, maar de supermarkten zouden geen angst voor dat ene merk Dasty moeten hebben, maar Wibra moeten verwelkomen. En ja, oké, geen formule die sfeer, warmte, kwaliteit of ‘premium-aanbod’ uitstraalt, maar daar is het momenteel ook niet echt de tijd voor. De supermarktwereld die leegstand vreest, mag in z’n handjes knijpen bij zoveel ambitie van een non-fooddetailhandelaar.