AH-zus Delhaize bekneld tussen twee vuren

Delhaize maakte eerder deze week bekend dat het de 128 filialen wil overdoen aan de franchisenemers en/of ondernemers van Delhaize (foto: ceo Xavier Piesvaux, fotobron: Delhaize). Het geheel van Delhaize in België omvat naast die 128 filialen 636 ondernemersvestigingen onder de formulevarianten AD Delhaize, Proxy Delhaize en Shop & Go. Delhaize verklaart dat de filialen marktaandeel aan het verliezen zijn, terwijl de ondernemersvestigingen het wél goed doen. En om dat tij te keren zouden die filialen ook ondernemersvestigingen moeten worden.

Het besluit heeft geleid tot stakingen van verschillende filialen en andere ophef. Dat zat er al aan te komen, doordat de vakbonden in België al hadden gemerkt dat Delhaize geen nieuwe cao wilde afsluiten. Maandag werd zelfs gevreesd dat Delhaize met het besluit zou komen dat de formulenaam voortaan Albert Heijn zou zijn. Want ergens voorstelbaar, omdat Albert Heijn nu ruim tien al in België opereert, met inmiddels ruim 70 vestigingen – trouwens, merendeels filialen, maar daar zitten ook enkele franchisenemers tussen.

Het eerst wat dan weer opvalt, is hoe weinig filialen Delhaize zelf had. Dat was wel bekend, maar als Delhaize in de vakmedia vaak op bepaalde winkelopeningen wijst, zijn dat doorgaans wat grotere winkels en doorgaans ook filialen. Maar uiteraard, ‘een pilootwinkel’ is vaak een filiaal en geen ondernemerszaak. Vanwaar de sociale ophef? Delhaize verklaart heel duidelijk dat voor de medewerkers mee overgaan naar die franchisers die die winkels overnemen, het loon en de arbeidsomstandigheden niet zullen veranderen. Maar dan kom je als werknemer bij een kleinere werkgever en daarbij is niet gegarandeerd dat je als werknemer de steun van een vakbond kunt krijgen. Collectief lidmaatschap zoals bij Delhaize, dat valt dan weg. In Belgische media zeiden retailhoogleraar Guido van Ossel en ondernemersbelangenbehartiger Luc Ardies dat als het Delhaize straks beter zal vergaan, de vakbonden zelf de grote verliezer zijn.

Maar die zijn niet de enige verliezer. Want op het hoofdkantoor in Zellik (ten westen van Brussel) zullen ook banen verdwijnen, aldus Delhaize in een persbericht. Wel zegt Delhaize erbij dat het zijn gaat doen om dat tot een minimum te beperken. Op het hoofdkantoor werken momenteel 1.477 medewerkers. Qua logistiek gaat het om 2.859 werknemers, maar het gaat in dit geval om het hoofdkantoor.
Van die franchisenemers is nog niets bekend nu. Delhaize heeft 636 franchisewinkels, en dat zouden ongeveer 600 franchisenemers zijn – sommigen van hen exploiteren meer vestigingen. Net als in de Nederlandse sector franchisenemers bij onder meer Albert Heijn en Jumbo.Zijn er nog onzekerheden en onduidelijkheden? Ja, de teerling is pas net geworpen. Hoe gaan die franchisenemers die 128 filialen overnemen? Wie van hen wil zich zo diep in de schulden steken? Zijn er franchisenemers die – bijvoorbeeld omdat ze veel supermarkten hebben en wellicht vastgoed en daardoor kapitaalkrachtig zijn – zo’n schuldenlast wel aankunnen? En wat gaat dit inhouden voor de voorgenomen bouw van een groot e-commerce-dc, een bericht waar het bedrijf begin dit jaar mee kwam?

Wat ook onduidelijk is, is waar dit nu vandaan komt. Maar wij vermoeden dat Delhaize het vuur – de stakingen en de ophef – niet alleen aan één kant heeft, maar aan twee kanten. Op de site van Ahold Delhaize suggereert Ahold Delhaize dat de directie van Delhaize dit zelf besloten heeft. Wouter Kolk, coo binnen het Ahold Delhaize-bestuur voor Europa en Indonesië naar ons idee degene aan wie Piesvaux moet rapporteren, verklaart dat hij de intentie van Delhaize om van twee naar één organisatiemodel te gaan, volledig ondersteunt. Even terzijde, van twee naar een in dit geval, niet én ondernemerszaken, én filialen, maar alleen nog ondernemerszaken.

Maar maakte Ahold Delhaize enkele weken geleden niet bekend dat het het komend jaar alles eraan doet om de 4% marge van het jaar 2022 ook in 2023 te realiseren? Daarnaast, een middel daartoe zou zijn: een bezuinigingsoperatie, met de naam ‘Accelerate’. Dus ja, het kan dat Xavier Piesvaux en de andere directieleden dit allemaal zelfstandig hebben besloten. Maar een bezuinigingsoperatie bij Ahold Delhaize zit er dan slechts één deur vandaan. In een commentaar in de Belgische zakenkrant De Tijd werd er al op gewezen dat Frans Muller een man van de cijfers is. De Belgen kennen hem vooral als de man die destijds de nieuwe Delhaize-topman werd die niet van de familie kwam. Hij en Dick Boer waren de twee roergangers van het samensmeden van Ahold en Delhaize. En onder zijn ceo-schap moet Delhaize nu de eigen regie over die filialen loslaten.

En wat dan ook best zuur is: het oude beeld van de winnende hoge topmannen en de verliezende mensen onderaan in de hiërarchie. De werknemers staken en maken zich zorgen om hun loon en arbeidsomstandigheden. Terwijl we twee weken geleden konden lezen dat ceo Frans Muller over 2022 € 6,5 miljoen had verdiend. Verdiend, omdat hij precies volgens het lijntje van de statuutjes van beloning bij de groei van de Ahold Delhaize-omzet en -winst dat mocht hebben. Nou, ja, dat is nog maar de helft van wat voormalig ING-topman Ralph Hamers vorig jaar bij zijn Zwitserse bank heeft verdiend, ruim € 12 miljoen. Maar voor die vele stakers is € 6,5 miljoen een bitter getal.

Gé Lommen